24 maja obchodzimy Europejski Dzień Parków Narodowych, upamiętniający utworzenie pierwszego parku narodowego w Europie – Sarek w Szwecji, założonego 24 maja 1909 roku. To święto przypomina o znaczeniu ochrony przyrody i zachęca do refleksji nad lokalnymi formami jej zachowania.
Grądy widziane zza Nysy Łużyckiej, fot. archiwum bogatynia.info.pl
Choć w granicach administracyjnych gminy Bogatynia nie znajdziemy parku narodowego, to nie oznacza, że brakuje tu cennych przyrodniczo obszarów. Wręcz przeciwnie – gmina może pochwalić się unikatowymi formami ochrony przyrody, takimi jak rezerwat oraz obszar Natura 2000, które składają się na lokalne dziedzictwo naturalne i są istotnym elementem tożsamości tego przygranicznego regionu.
Rezerwat „Grądy koło Posady” – enklawa dzikiej przyrody
Na szczególną uwagę zasługuje rezerwat przyrody „Grądy koło Posady”, położony w południowej części gminy. To niewielki, bo liczący zaledwie 5,65 ha, lecz niezwykle cenny obszar chroniony. Rezerwat został utworzony w celu ochrony fragmentu lasu grądowego – typu siedliska typowego dla niżowych obszarów Polski, ale dziś rzadko występującego w naturalnym stanie.
Charakterystyczne dla rezerwatu są drzewa liściaste, w tym dęby, lipy i klony, a także bogaty podszyt i runo leśne. Obszar ten jest domem dla wielu gatunków ptaków, drobnych ssaków i owadów, a także roślin objętych ochroną. „Grądy koło Posady” pełnią ważną funkcję nie tylko jako ostoja bioróżnorodności, lecz także jako naturalna bariera klimatyczna i teren rekreacyjny o wyjątkowym klimacie.
Natura 2000 – dolina Nysy Łużyckiej pod szczególnym nadzorem
Drugim filarem lokalnej ochrony przyrody jest specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Przełomowa Dolina Nysy Łużyckiej”. Zajmuje on ponad 750 hektarów i obejmuje malowniczą dolinę Nysy Łużyckiej – rzeki wyznaczającej granicę polsko-niemiecką. Ten teren wyróżnia się mozaiką siedlisk: od muraw kserotermicznych i łąk, przez lasy łęgowe, aż po starorzecza i tereny podmokłe.
Obszar ten pełni ważną rolę w ochronie europejskich gatunków, takich jak nocek duży, bóbr europejski czy zimorodek. Dolina Nysy Łużyckiej jest również kluczowym korytarzem migracyjnym dla wielu zwierząt. Wpisanie jej do sieci Natura 2000 oznacza, że każda inwestycja czy zmiana zagospodarowania terenu musi uwzględniać dobrostan przyrody i nie może prowadzić do pogorszenia stanu siedlisk.
Pomniki przyrody i sąsiedztwo parków krajobrazowych
Oprócz tych dwóch głównych form ochrony, w gminie Bogatynia znajdują się również pomniki przyrody – zarówno żywe, jak wiekowe drzewa, jak i nieożywione, takie jak skamieniały pień drzewa iglastego Taxodioxylon gypsaceum. Te lokalne „perełki” przyrody mają nie tylko walor przyrodniczy, ale także edukacyjny i kulturowy. Trwają prace nad wpisaniem 3 kolejnych drzew na listę pomników.
Warto również wspomnieć, że w bezpośrednim sąsiedztwie gminy, już po stronie czeskiej, znajdują się dwa rozległe parki krajobrazowe: Gór Izerskich i Gór Łużyckich. Ich bliskość tworzy korzystne warunki do współpracy transgranicznej w zakresie turystyki przyrodniczej i ochrony środowiska.
Bogactwo bez tytułu
Mimo braku formalnego statusu parku narodowego, gmina Bogatynia nie pozostaje „białą plamą” na mapie przyrodniczej Polski. Dzięki mądrej i świadomej polityce ochrony środowiska, a także aktywności lokalnych społeczności i organizacji, udało się zachować wiele cennych miejsc. Rezerwat „Grądy koło Posady” i obszar Natura 2000 to dowody na to, że lokalna przyroda nie potrzebuje wielkich nazw, by być wielką wartością.
W Europejski Dzień Parków Narodowych warto docenić te mniejsze, ale równie ważne inicjatywy ochrony przyrody, które przyczyniają się do zachowania bioróżnorodności i piękna naszego otoczenia.