Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 13 marca 2024 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV SA/Wa 654/23 uchylił zaskarżoną decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z 30 września 2022 r. określającą środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia: Kontynuacja eksploatacji złoża węgla brunatnego „Turów”, realizowanego w gminie Bogatynia.
fot. archiwum
Sąd wskazał na wstępie uzasadnienia, że rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie nie powoduje wstrzymania funkcjonowania, czy wręcz zamknięcia Kopalni „Turów”. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji danego przedsięwzięcia jest jednym z wymogów wydania dalszych decyzji administracyjnych koniecznych w procesie inwestycyjnym, w tym przypadku dotyczących kontynuacji wydobycia węgla, czy szerzej - działalności Kopalni.
Sąd stwierdził, że przyczyną uchylenia zaskarżonej decyzji były tylko te zarzuty, które odnoszą się do kwestii Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Republiki Czeskiej o współpracy w zakresie odnoszenia się do skutków na terytorium Republiki Czeskiej wynikających z eksploatacji kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Turów w Rzeczypospolitej Polskiej, podpisanej w Pradze dnia 3 lutego 2022 r. (M. P. z 2022 r. poz. 276). W związku z zawarciem tej Umowy, wydane zostało Oświadczenie Rządowe z dnia 11 lutego 2022 r. w sprawie związania nią Rzeczypospolitej Polskiej (M. P. z 2022 r. poz. 277).
Umowa ta nie podlegała ratyfikacji, więc nie jest aktem prawa powszechnie obowiązującego w rozumieniu art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jest jednak źródłem prawa międzynarodowego, którego Rzeczpospolita Polska przestrzega zgodnie z art. 9 Konstytucji. Oznacza to, że ma ona znaczenie dla aktów stosowania prawa, a takim jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia.
Sąd wskazał, że na etapie postępowania odwoławczego w sprawie zmianie uległ zarówno stan faktyczny, jak i prawny, którego elementem stała się Umowa. Tymczasem organ wprost uznał, że nie ma ona znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. W ocenie Sądu, stanowisko to jest błędne. Umowa została podpisana przez Prezesa Rady Ministrów, reprezentującego Rząd, czyli Radę Ministrów. Jak wynika z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 127 ze zm.), jej wykonanie należy do ministra właściwego do spraw środowiska, tj. Ministra Klimatu i Środowiska. Zgodnie zaś z art. 121 ust. 2 z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2023 r. poz. 1094 ze zm.), Ministrowi temu podlega Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, któremu z kolei podlegają Regionalni Dyrektorzy Ochrony Środowiska (art. 123 ust. 1a tej ustawy). W związku z powyższym, Umowa wiąże organy administracji orzekające w niniejszej sprawie, które powinny wziąć ją pod uwagę rozstrzygając sprawę.
W ocenie Sądu, skutkiem powyższych ustaleń, środowiskowe uwarunkowania planowanej inwestycji (Kontynuacji eksploatacji złoża węgla brunatnego „Turów”, realizowanego w gminie Bogatynia) powinny uwzględniać zapisy Umowy, która ma niewątpliwy wpływ np. na kontrolowanie realizacji przedsięwzięcia.
Sąd podkreślił, że nie może zastępować organów administracji, ustalając ewentualny wpływ Umowy na środowisko. Może jedynie kontrolować takie ustalenia poczynione przez organy. W okolicznościach niniejszej sprawy kontrola była jednak niemożliwa z uwagi na pominięcie Umowy przez organ II instancji. Tym samym rolą organu w ponownym postępowaniu będzie przede wszystkim uwzględnienie w treści decyzji ustaleń Umowy w zakresie monitoringu wód podziemnych (Artykuł 3 ust. 6-9 i Artykuł 8 ust. 7) i budowy wału ziemnego (Artykuł 4). Jeżeli zaś organ ustali, że realizacja Umowy będzie miała wpływ na inne ustalenia decyzji, to rozważenia będzie wymagało uzupełnienie raportu o oddziaływaniu na środowisko.
Wyrok jest nieprawomocny. Stronom postępowania będzie przysługiwała możliwość jego zaskarżenia do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem.
Źródło: WSA w Warszawie
