Tak może wyglądać centrum Bogatyni (wizualizacje)

Zobacz jak może wyglądać centrum Bogatyni. Ogłoszono wyniki konkursu architektonicznego na opracowanie koncepcji urbanistyczno- architektonicznej zagospodarowania przestrzeni publicznej obszaru centrum miasta Bogatynia.

Teren dworca z lotu ptaka, po środku lokomotywa wąskotorowa, fot. wizualizacje Pikul Architekci

Do konkursu zostało złożonych 8 prac konkursowych, które podlegały ocenie. Większość prac prezentowało dość wysoki poziom zaproponowanych rozwiązań dla zadanej przestrzeni publicznej zarówno w sensie ideowym jak i formalnym (pisaliśmy już na ten temat w artykule Bogatynia może wreszcie zyskać "centrum miasta"). Decyzją Sądu Konkursowego, zatwierdzoną przez Burmistrza Miasta i Gminy Bogatynia, w konkursie przyznano I nagrodę w wysokości 15 tys. zł oraz zaproszenie do negocjacji w trybie z wolnej ręki dla biura Pikul Architekci z Jasła. II nagrodę w wysokości 12 tys. zł przyznano firmie Planowanie Przestrzenne Kontra Dorota Fryndt-Hałaburdzin z Poznania, natomiast III nagrodę w wysokości 8 tys. zł otrzymał architekciPL Jerzy Hnat. 

Jak poinformowano w opinii Sądu Konkursowego I nagrodę przyznano za bardzo dobre scalenie całej przestrzeni przyszłego placu w granicach opracowania z wykorzystaniem linii rozgraniczających ulicy Daszyńskiego. Istotnym walorem pracy jest włączenie pasa drogowego ulicy Daszyńskiego w obszar placu centralnego poprzez zastosowanie ujednoliconej nawierzchni kamiennej przenikającej do łącznika ulicy Waryńskiego, przy którym obecnie zlokalizowany jest postój TAXI. W pracy zaproponowano bardzo ciekawe przeprowadzenie fragmentu szlaku turystycznego od parku Jana Pawła II do centrum tworzącego rodzaj „trasy historycznej” częściowo biegnącej śladami historycznego przebiegu kolejki wąskotorowej.

Zaplanowano na siedziskach laserowy wydruk archiwalnych wizerunków Bogatyni, fot. Pikul Architekci

Konsolidacja przestrzeni została osiągnięta bardzo prostymi i skromnymi środkami co uczyniło bardzo wiarygodnym deklaracje autorów projektu co do utrzymania budżetu inwestycji. Sąd wysoko ocenił bardzo dobrą dyspozycję funkcjonalno-przestrzenną, szczególnie zgrupowanie zieleni w formie śródmiejskiego skweru w południowej części placu. Publiczny charakter placu podkreślony ekspozycjami o historii miasta bardzo dobrze uzasadnia rozbudowę dworca w formie prostego ale wyrafinowanego pawilonu wystawienniczo - ekspozycyjnego.

Zdaniem sądu propozycja architektury budynku usługowego na północnej pierzei daje możliwość stworzenia wyróżnika miejsca, a przy doprecyzowaniu funkcji i sposobu finansowania wręcz znaku architektonicznego. Przy tak konsekwentnym projekcie bardzo przekonująco należy odebrać zarysowane dla dalszego opracowania w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, wytyczne dla przekształceń terenów przyległych. Szczególnie aktywizacja krótkiego odcinka ul. Daszyńskiego (fragment na tyłach głównego budynku Urzędu Miasta i Gminy Bogatynia) pozwoli na połączenie obszaru ścisłego centrum ze zrewitalizowanym w 2012r. Bulwarem Łużyckim biegnącym wzdłuż rzeki Miedzianki (ulica Waryńskiego), przy którym znajdują się cenne przykłady zabudowy przysłupowej (np. Dom Zegarmistrza), będącej symbolem regionu.

Zagłębiony (poniżej poziomu ulicy i placu) pawilon wystawienniczy z dawnym krosnem, fot. Pikul Architekci

Więcej wizualizacji, fot. Pikul Architekci

Poniżej można przeczytać szczegółowo co Pikul Architekci zaplanowali w ramach konkursu. 

CENTRUM MIASTA BOGATYNIA

Bogatynia zawdzięcza swoje istnienie dogodnej lokalizacji względem historycznych szlaków handlowych oraz bogactwu naturalnemu otaczających terenów. Od najdawniejszych czasów przetwarzano sprowadzane lub pozyskiwane z pobliskiego krajobrazu surowce tworząc w jednym miejscu skondensowaną historię polskiego przemysłu od wczesnych form po współczesne zakłady.

CZĘŚĆ STUDIALNA

Powiązania krajobrazowo-przestrzenne

Plansza wizualizacji, fot. Pikul Architekci

Gmina Bogatynia posiada wyjątkowy potencjał turystyczny. Będąc świadkiem postępu myśli inżynierskiej i polem rozwoju przemysłu, stanowi jednocześnie idealną bazę wypadową w regiony turystyczne Polski, Czech i Niemiec (Góry Izerskie, Góry Żytawskie, Jesztedzki Grzbiet, Góry Łużyckie) z tak atrakcyjnymi miastami jak Frydlant, Zittau, Liberec, Rumburk.

Udział w wyjątkowym charakterze tej przestrzeni ma także dziedzictwo kulturowe (charakterystyczna architektura) oraz duża obecność zieleni, co jest wynikiem istnienia w podgórskim krajobrazie.

Bogatynia leży w Kotlinie Turoszowskiej, co wytwarza charakterystyczne zielone zamknięcia osi widokowych w kierunku północ-południe. Od strony południowej - Granicznym Wierchem zaś od północy Wyniosłością Działoszyńską. Stanowi to na tyle charakterystyczną cechę krajobrazową, iż warto utrzymać obecny układ otwarć kompozycyjnych w tych kierunkach.

Rozwiązania architektoniczno-urbanistyczne

Obecnie Bogatynia jest miastem w dużym stopniu rozczłonkowanym, bez mocno zdefiniowanego centrum. Głównym założeniem projektu jest integracja i stworzenie czytelnego obszaru, który stanowiłby centralny salon miejski.

W celu integracji przestrzeni opracowania sugeruje się budowę pierzei w północnej części placu przed budynkiem starego dworca, obecnie Dworca Historii, a także wprowadzenie muru oporowego od strony pierzei wschodniej, w miejscu obecnie istniejącej skarpy. W wyniku tych dwóch zabiegów powstaje przestrzeń jednoznaczna, silnie zdefiniowana i czytelna.

Konieczna jest także aktywizacja otoczenia nowopowstałego rynku przez wprowadzenie i koncentrację usług handlowych i kulturalnych oraz aktywizację turystyczną poprzez przeprowadzenie szlaków turystycznych przez rynek lub nawet stworzenie punktów początkowych w jego obrębie (np. szlak zielony Bogatynia - Graniczny Wierch).

Sugeruje się również aktywizację krótkiego odcinka ul. Daszyńskiego (fragment na tyłach Urzędu Miasta i Gminy), jako potencjalnego deptaka miejskiego prowadzącego z obszaru ścisłego centrum do bulwaru Miedzianki. Istotnym postulatem jest wprowadzenie w tym obszarze obiektów usługowych, kultury oraz administracji publicznej.

Projekt zakłada przeprowadzenie fragmentu szlaku turystycznego przez park Jana Pawła II aż do rynku, tworząc rodzaj „trasy historycznej", częściowo biegnącej śladami historycznego przebiegu trasy kolei wąskotorowej.

Jej początek znajdowałby się w pobliżu Bogatyńskiego Ośrodka Kultury, zaś koniec w centralnym punkcie rynku.

Trakt ten zawiera pięć „przystanków" poświęconych kolejnym etapom rozwoju miasta i wraz z nim rozwoju eksploatacji i produkcji. Na postumentach zostaną umieszczone produkty (lub ich wizerunki/reprodukcje) z danego okresu oraz tablice informujące o kontekście historycznym i sposobie wytwarzania.

Przewiduje się następujące stacje:

1. Czasy rzymskie - monety oaz ceramika starosłowiańska (interesujące znaleziska archeologiczne z ziem Bogatyni znajdują się obecnie w muzeach na terenie Niemiec)

2. Okres średniowieczny i intensywny handel dzięki świetnej lokalizacji Bogatyni na drodze między Dreznem i Świdnicą, a dalej - Krakowem (historyczna mapa z lokalizacją przebiegu szlaku)

3. Okres po Pokoju Praskim i wprowadzenie przez Cystersów rozwoju przemysłu tkackiego (miniatury przyrządów lub przyrządy w oryginale, ewentualnie wyroby tkackie)

4. Od połowy XIXw rozwój przemysłu lekkiego i wydobycie węgla brunatnego (fragment posadzki z zagłębioną warstwą węgla brunatnego widoczną poprzez przeszklenie)

5. Otwarcie kolei wąskotorowej z Żytawy do Markocic przez Bogatynię, następnie przedłużoną do Hermanic w Czechach (ekspozycja kolejki będącej w posiadaniu Bractwa Ziemi Bogatyńskiej w centralnym punkcie placu jako zakończenie szlaku). Jednocześnie sam plac, jego minimalistyczna forma z nowoczesnym pawilonem szklanym jako fragmentem budynku „dworca", stanowić mogą niedopowiedziany ostatni rozdział jakim jest obraz współczesności.

Dodatkowo sugeruje się utworzenie w obrębie parku Jana Pawła II parku tematycznego powiązanego z Bogatyńskim Ośrodkiem Kultury (przestrzeń dla eventów, wystaw plenerowych).

Plansza wizualizacji, fot. Pikul Architekci

CZĘŚĆ REALIZACYJNA

Ogólne założenia kompozycyjne

Zgodnie z częścią studialną zakłada się przede wszystkim uczytelnienie przestrzeni placu przed budynkiem starego dworca przy jednoczesnym zachowaniu i podkreśleniu tkanki historycznej. W centralnym punkcie placu i jednocześnie miejscu położenia piątej stacji „trasy historycznej" opisanej w części studialnej przewiduje się ekspozycję kolejki wąskotorowej, jako akcentu kompozycyjnego. Rozbudowa starego dworca w postaci wprowadzenia szklanego pawilonu zapewnia budynkowi muzeum historycznego dużą salę ekspozycyjną, a dzięki obniżeniu poziomu posadzki pawilonu, powstaje możliwość elastycznej ekspozycji nieograniczonej horyzontalnie przy jednoczesnym zachowaniu otwarcia widokowego z placu na charakterystyczne obiekty architektoniczne zachodniej pierzei ulicy Daszyńskiego.

We wschodniej części placu, obecną skarpę zastępuje się murem oporowym dla zwiększenia regularności kształtów placu. Mur zostaje wykorzystany jako tło dla stałej ekspozycji fotografii archiwalnych poświęconych powodzi z 2010 roku oraz domom przysłupowym, które uległy zniszczeniu.

W południowej części placu zakłada się lokalizację niewielkiego skweru z występującą zielenią wysoką i niską. Obszar ten stanowić będzie południową granicę placu. Przewaga zieleni nad utwardzoną powierzchnią stanowić będzie przeciwwagę dla otwartego, utwardzonego placu. Wprowadzenie niewielkich „wcięć" w zielonych powierzchniach prowadzące do powstania kameralnych wnęk wyposażonych w siedziska., zapewni pewną dozę intymności w opozycji do z założenia otwartego, publicznego placu.

Układ zieleni wysokiej został przewidziany w taki sposób, aby w dużym stopniu widokowo odcinał rynek od mniej atrakcyjnych architektonicznie obiektów położonych na południe, zaś oś widokowa, którą tworzą drzewa otwiera się na budynek Urzędu Miasta i Gminy stanowiący obiekt dobrze wpisujący się w kontekst centrum miasta zarówno ze względu na funkcję jak i estetykę.

Mała architektura

Elementy małej architektury pozostają podporządkowane celom użytkowym a ich wyraz architektoniczny zredukowany został do czystej funkcjonalności, aby z jednej strony nie konkurowały z elementami historycznymi istniejącymi w obszarze opracowania, z drugiej - stanowiły spójną kompozycję z nowowprowadzonymi elementami, jak minimalistycznym pawilonem szklanym.

Urozmaiceniem i swojego rodzaju grą z użytkownikiem są przewidziane ławki z załączonymi archiwalnymi fotografiami przedstawiającymi krajobraz miejski z pozycji identycznej, jak lokalizacja siedziska. Odwiedzający miejsce może poświęcić chwilę, aby porównać stan obecny przestrzeni w stosunku do czasów międzywojnia lub wcześniejszych.

Część projektowanych siedzisk posiada niestandardowo wydłużoną formę. Jest to analogia do rozciągniętej w kierunku północ-południe formy starego dworca po rozbudowie oraz intuicyjna konsekwencja charakterystycznego układu urbanistycznego Bogatyni.

Oświetlenie przestrzeni inwestycji przewiduje się w dużej mierze jako punktowe, zadaniowe, służące do podkreślenia charakterystycznych i ważnych obiektów. Zarówno charakterystyczne obiekty w zachodniej pierzei ulicy Daszyńskiego, jak i obiekt starego dworca oraz mur oporowy przewidziany po wschodniej stronie placu, mają zostać podkreślone światłem, a więc oświetlać przestrzeń placu światłem odbitym.

Wzdłuż przewidywanej w części studialnej pierzei północnej projektuje się latarnie wysokie o minimalistycznym wyrazie. W przestrzeni skweru - stojące niskie latarnie, podkreślające zielone otoczenie siedzisk i ciągów pieszych.

Oświetlenie północnej części ulicy Daszyńskiego oraz kwartału powstałego w północnej części obszaru opracowania, przewiduje się do pozostawienia lub, po szczegółowej inwentaryzacji, do modernizacji lub rozbudowy.

Plansza wizualizacji, fot. Pikul Architekci

Przewiduje się w większości obszaru opracowania wysokiej jakości posadzkę kamienną granitową. W obszarach przeznaczonych wyłącznie dla ruchu pieszego - płyty granitowe o podstawowym module 90x90cm.

W obszarach intensywnego ruchu kołowego projektuje się posadzkę o zwiększonej warstwie podbudowy betonowej, wykończoną kostką granitową o wymiarach 8x9cm.

Rozróżnienie faktur, podkreślenie poszczególnych elementów i ciągów ma zostać osiągnięte jedynie poprzez zmiany odcienia kamiennej nawierzchni oraz różnice w sposobie obróbki.

I tak na przykład ciąg pieszy przez skwer przebiegający wzdłuż historycznej trasy kolejki wąskotorowej oraz „ślady" przebiegu torów przewiduje się w innym odcieniu, niż płyty placu. Dodatkowo płyty placu projektuje się jako płomieniowane, zaś materiał „śladu" jako płomieniowany oraz szczotkowany.

Zieleń

Przewiduje się nasadzenia zieleni niskiej i wysokiej.

Zieleń wysoka w postaci gatunków Robinii Białej (ze względu na zmienność wyglądu i charakterystyczny biały rozkwit wiosną), Lipy Niskopiennej oraz Wierzby. Dwa ostatnie gatunki ze względu na szczególną trwałość i odporność oraz elastyczność formy (mogą być prowadzone jako formy otwarte, zamykające, formowane w kształty klasycznych „łbów", form płaczących i innych...).

Jak wspomniano wyżej, zieleń w strefie skweru ma za zadanie „otulać" siedziska i przestrzenie rekreacyjne. Układ zieleni niskiej, meandrując po posadzce placu, tworzy pojedyncze wnętrza zapewniające kameralny odpoczynek.

OBIEKT STAREGO DWORCA

Projekt zakłada gruntowną modernizację i rozbudowę budynku dworca. Przewiduje się skorygowanie detali elewacji w ramach termomodernizacji i doprowadzenie formy obiektu do kształtu analogicznego do istniejącego w latach międzywojennych w oparciu o archiwalne fotografie oraz konsultacje z konserwatorem zabytków.

Rozwiązania funkcjonalne przedstawiono na planszy na rysunkach rzutów obiektu.

Przewiduje się wprowadzenie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła w obiekcie wraz z klimatyzacją.

Szklany pawilon z elementami - modułami ze szkła o możliwie maksymalnej przepuszczalności światła przy jednoczesnym możliwych maksymalnych cechach blokowania promieniowania UV i termoizolacyjności.

Piwnice po szczegółowej inwentaryzacji do wykorzystania na pomieszczenia techniczne lub, w razie możliwości jako dodatkowe przestrzenie użytkowe.

Plansze wizualizacji, fot. Pikul Architekci